نقدی بر «اسب دوپا» ساخته سمیرا مخمل باف

فیلم «اسب دوپا» محصول کمپانی مخمل باف که یک کار تیمی است از خانواده مخمل باف، به هیچ وجه فیلم قابل دفاعی نبود. از چند موضوع در هم تنیده و ناپخته تشکیل شده بود . روایت ظلم و پذیرش ظلم، مسخ شدگی، روایت زندگی بدوی مرم در منطقه ای در افغانستان و روایت های دیگری که هیچ کدام به بروز وظهور نرسیدند.

داستان با مونولوگ پیرمردی آغاز می شود که برای یک کارگر ساده روزی یک دلار می دهد، پسر نوجوانی که از سلامت ظاهری چندانی هم برخوردار نیست برای این کار انتخاب می شود، تا روزها پسر نوجوان دیگری را روی دوش به کلاس درس برساند. هر دو خیلی زود نقش های خود را به عنوان راکب و مرکب می پذیرند و این آغاز و پایان ماجراست. باقی داستان به سادگی قابل حذف است چون تلاشی برای ساخته شدن باقی موارد نشده. بحث یگانگی این راکب-مرکب با رقص این دو شخصیت با هم، با عشق مشترکشان بیان شد ولی چنان ناپخته و سطحی که مخاطب توجهی به این یگانگی نمی کند چه بسا نویسنده فیلم نامه هم قصد تبیین چنین یگانگی را نداشته.

مسخ شدگی در این فیلم کپی برداری محض از داستان گاو ساعدی است و صحنه ای که در آن راکب به مرکب یونجه می خوراند فی الفور بیننده را به یاد فیلمی با همین نام ساخته ی مهرجویی می اندازد. 

پرداخت به مسئله عشق و سکس که گویا یکی از دغدغه های گروه سازنده این فیلم هم هست (با توجه به ساخته های پیشین شان) در عشق دو شخصیت داستان به دختر گدا، تنها موجود مونثی که می شد چهره اش را دید، به خاطر استفاده از بازیگران آماتور و دیالوگ های ناپخته بی آن که پرداخت شود باقی ماند. شاید سازندگان سعی داشتند فصل بین عشق احساسی و عشق جنسی را به تصویر بکشند، اوج بروز عشق احساسی زمانی بود که مرکب بستنی اش را به دختر گدا می دهد و بعد تاکید می کند که نمی شود یک دختر را بین دو پسر تقسیم کرد و اوج عشق جنسی در انتهای فیلم وقتی پیرمرد دختر گدا را برای تن فروشی برای راکب می آورد.

گویا نویسنده این فیلم جایی بین نوشتن و ننوشتن مانده، برای مخاطب روشن نمی شود نشان دادن صحنه حمام کردن دو پسر با هم و صحنه بعد که تن نیمه عریانشان را بر یک تخت خواب نشان می دهد نشانه همجنس بازی است؟ که اگر هست نمایش همجنس بازی در این روایت چه نقشی دارد؟ حضور زنان فاحشه در خانه ی پیرمرد هم نماد دیگری از رابطه ی جنسی است که این فیلم به تصویر کشیده می شود، انگار مردمان آن قسمت از زمین هرگز لذت یک ارتباط جنسی با کسی غیر از فاحشه ها را نمی چشند.

ضعف های «اسب دوپا» که با همان مونولوگ آغازین تمام می شود، محدود به ضعف های داستانی نیست، انتخاب موسیقی متن نامناسب، تدوین ضعیف و دیالوگ های نامفهوم بر خسته کنندگی فیلم افزوده بود. به عبارتی می توان گفت فیلم هیچ مولفه ای برای جذب مخاطب در نظر نگرفته بود گویا خانواده مخمل باف اثری ویژه ی خانواده ی مخمل باف تهیه کرده بودند بی توجه به مخاطبی که برای دیدن این اثر وقت و بودجه هزینه می کند.